Site onderdelen:
De Hemelkalender van dit kwartaal, met: maanstanden, waar staan de planeten, en agenda bijzondere hemelverschijnselen.
Standaard staat hier de hemel van het lopende kwartaal, maar je kunt voorgaande kwartalen selecteren om de sterrenhemel en verschijnselen van toen nog eens na te lezen...
Selecteer hieronder eventueel voorgaande kwartalen voor het teruglezen van de hemelverschijnselen van toen...
=== De hemelkalender van dit kwartaal ====
|
|
||
|
Poollicht in Nederland op 10 mei 2024 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
Komeet Tsuchinshan-Atlas in oktober 2024
 |
In januari 2023 werd de komeet C/2023 A3/Tsuchinshan-Atlas ontdekt. De komeet was niet eerder waargenomen, en vanwege een parabolische baan van de komeet zal deze keer ook maar enige keer zijn dat de komeet door ons zonnestelsel en langs de Aarde en Zon passeert. De verwachting was aanvankelijk dat het wel eens een spektaculair heldere komeet zou kunnen worden, maar dat is wat bijgesteld naar de verwachting dat deze komeet 'vrij helder' zal worden, misschien zelfs met het blote oog te zien, en anders toch vrij goed met een eenvoudige verrekijker.
Van ca 12 - 31 oktober 2024 zal de komeet redelijk goed zichtbaar moeten zijn, maar het beste (op zn helderst) van ca 12 tot 20 oktober. De komeet is dan het beste tussen 19.30 en 20.30 uur 's avonds te zien, kort na zonsondergang, laag in het zuidwesten. Hij staat dan in het wat onbekende, en wat onduidelijke sterrenbeeld slang, een stukje boven het sterrenbeeld weegschaal en de planeet Venus (14-19 okt), later boven het sterrenbeld Schoerpioen (20 - 25 okt).
Enkele sites met uitgebreide informatie over komeet Tsuchinshan-Atlas, o.a. met zoekkaartjes, helderheid en positie vd komeet:
Komeet Komeet Tsuchinshan-ATLAS - site hemel waarnemen
Komeet Komeet Tsuchinshan-ATLAS - site Sky at Night
Komeet Komeet Tsuchinshan-ATLAS - site the sky Live
Zoekkaartje voor komeet Komeet Tsuchinshan-ATLAS (van de site HemelWaarnemen):
 |
Komeet Pons-brooks in maart/april 2024
 |
In 1812 werd de komeet Pons-Brooks ontdekt, en deze heeft een omloop om de Zon eens in de ca 71 jaar. Derhalve passeert hij ook eens in de ongeveer 71 jaar het dichtst langs de Zon en kruist daarbij ook de aardbaan. In 2023/2024 passeert deze komeet de Zon weer, de dichtste nadering zal op 21 april 2024 zijn. In maart en begin april 2024 zal de komeet redelijk goed zichtbaar moeten zijn. Wat exact de grootste helderheid van de komeet wordt is altijd afwachten, maar het ziet ernaar uit dat de komeet misschien nog nét met het blote oog zichtbaar wordt, en anders toch in ieder geval met een verrekijker. Voor actuele informatie: houd de sites die hieronder genoemd worden in de gaten!
In februari en begin maart trekt komeet Pons-Brooks door het sterrenbeeld Pegasus, vanaf 20 maart door het sterrenbeeld Ram, en vanaf half april door het sterrenbeeld Stier. Maar na 10 april is de komeet vrijwel niet zichtbaar meer. Op de avond van 30 en 31 maart rond 22 uur kunnen we de komeet zeer dicht bij de 'middelmatig heldere' ster α Arietis, hoofdster van het sterrenbeeld Ram, vinden. Met een verekijker zou de komeet dan goed te zien moeten zijn. Zie bij 30/31 maart in de hemelkalender van 1e kwartaal 2024, tabel 'bijzondere hemelverschijnselen'.
Op de avonden van 10 en 11 april rond 21.30 uur zien we de komeet enkele graden onder de heldere planeet Jupiter staan. Dan moet het nog mogelijk zijn de komeet te vinden, in de avondschemering, laag boven de westelijke horizon.
Enkele sites met uitgebreide informatie over komeet 12/Pons-Brooks, o.a. met zoekkaartjes, helderheid en positie vd komeet:
Komeet 12/Pons-Brooks - site hemel waarnemen
Komeet 12/Pons-Brooks - site the Sky Live
Zoekkaartje voor komeet 12/Pons-Brooks:
 |
 |
Komeet Nishimura in september 2023
 |
In augustus 2023 werd komeet Nishimura ontdekt. Deze komeet zal in september enkele weken waarneembaar zijn, en wellicht ook enkele dagen met het blote oog zichtbaar te zijn. Als het met het blote oog niet lukt (de komeet is dan toch een vrij wazig vlekje) gebruik dan een verrekijker
De komeet zal vanuit Nederland laag aan de horizon staan. Zoek hem tussen 9 en 12 september rond 6 uur 's ochtends laag in het oost- tot noordoosten, in het sterrenbeeld Leeuw 20 tot 30 graden 'linksonder' de zeer heldere planeet Venus. Van 12 - 16 september is hij nog enkele dagen te zien, dan het beste in de avond rond 20.30 uur, zeer laag boven de west-noordwestelijke horizon, in het sterrenbeeld Maagd.
Enkele sites over Nishimura, o.a. met zoekkaartjes en positie vd komeet:
Komeet Nishimura- site hemel waarnemen
Nishimura - site Star walk
Zoekkaartje van de site Hemel waarnemen. 9 - 13 sept in de ochtend, rond 6.00 - 6.15 uur.
 |
Komeet Neowise in juli 2020
 |
In maart 2020 werd komeet Neowise ontdekt. De komeet blijkt in juli opvallend helder te worden, en enige tijd met het blote ook zichtbaar te zijn. Dit kan een fraai gezicht zijn, een heldere komeet met zichtbare komeetstaart aan de hemel!
De komeet zal vanuit Nederland laag aan de horizon staan. Zoek hem tussen 7 en 24 juli rond 0 uur links van, en rond 3 uur linksonder de heldere ster Capella in sterrenbeeld Voerman. De dagen vanaf 10 juli zal Neowise rond middernacht laag in het noord- tot noordwesten staan, rond 2 uur laag in het noorden, en tussen 3 en 4 uur wat hoger boven het noordoosten. Na 15 juli zal Neowise ook in de avond rond middernacht al wat hoger boven het noord- tot noordwesten staan, onder het sterrenbeeld Grote Beer.
Met het blote oog is de komeet zichtbaar, maar niet heel helder dus je moet weten waar die staat. Gebruik een verrekijker om hem beter te vinden, met verrekijker zal de staart van de komeet prachtig zichtbaar zijn!! Rond de 10e was NeoWise met blote oog prima te zien, maar vanaf 15 juli zal de komeet langzaam lichtzwakker worden.
Zie het bovenstaande (3-4 uur) en onderstaande (0 uur) zoekkaartje om de komeet te vinden (zie ook enkele van onderstaande sites, o.a. met actuelere zoekkaartjes en positie vd komeet in het zonnestelsel).
Een heldere hemel met goed zicht op de noordwestelijke- tot noordoostelijke horizon zijn vereist voor de waarnemening!
Enkele sites over Neowise:
Site met zoekkaartjes, positie van de komeet, enz, in te stellen datum
Gaat komeet NEOWISE (C/2020 F3) voor spektakel zorgennews
Komeet Neowise - site hemel waarnemen
Neowise - site Sky and Telescope
Track Neowise 'live' 3D
Tenslotte nog wat mooie plaatjes van internet geplukt, een beeld van hoe de komeet zichtbaar is (NB met het blote oog is de komeet zichtbaar, maar ook weer niet zó spektakulair; de foto's zijn met langere belichtingstijd gemaakt):
 |
 |
 |
 |
Fraaie gedeeltelijke eclips in Nederland
Op 20 maart 2015 was in Nederland een fraaie gedeeltelijke zonsverduistering te zien. Tijdens het hoogtepunt even na half elf in de ochtend was de zon voor 84% verduisterd! Die ochtend was het echter zwaar bewolkt, en de bewolking wilde niet op tijd breken. Op sommige plaatsen was de zonnesikkel slechts kort door de wolken zichtbaar, zoals op waarneemplek Almeerderstrand: zie daarvan de bijgaande fotocollage! Het werd tijdens de eclips nog iets grauwer en donkerder dan het al was, als op een sombere novemberdag, en de temperatuur bleef anderhalf uur lang op 4,5 graden steken. Na de eclips werd het al gauw een graad of 2 warmer. Ook brak toen de zon opeens door!
Totale zonsverduistering op de Faroer eilanden en Spitsbergen
Het spektakel van een Totale Zonsverduistering was zichtbaar vanuit een ca 400 km brede zone die over de Atlantische oceaan, Spitsbergen en de Faroer eilanden liep. Op de noordpool kon men de zon na een 6 maanden lange poolnacht totaal verduisterd zien opkomen (20 maart: begin van de lente)!
Er gingen enkele cruises naar de Faroer eilanden, en een vliegtuig steeg op om de eclips van boven de wolken te kunnen zien. Op de Faroer eilanden was het echter bewolkt - men zag het wel stikdonker worden. Op spitsbergen was het prachtig helder weer, en dat bij -17 graden, de fotocollage rechts geeft een indruk van het landschap, en de duisternis.
zoals die 10 seconden respectievelijk 30 seconden na de totaliteit zichtbaar was!
Floortje Dessing is ook op Spitsbergen geweest, zie de leuke reportage in de linkjes hieronder.
Dit waren enkele fraaie eclips sites:
Uitgebreide site met eclips informatie Faroer, Spitsbergen
Chasing the shadow
Reizen naar Faroer en Spitsbergen
Nog een eclips reis naar Spitsbergen
Sites met eclips reportages:
Extra uitzending NOS op de eclips dag
prachtige video van de eclips op spitsbergen
Floortje Dessing ziet de eclips op Spitsbergen.
nog een video van de eclips op spitsbergen
En nóg één...
Komeet ISON in 2013
In 2012 werd een komeet ontdekt die in november/december 2013 mogelijk zeer helder zou worden: de komeet ISON!
Mogelijk zelfs zo helder als de Volle Maan! Het heeft echter niet zo mogen zijn.
In de loop van 2013 bleef de helderheid van de komeet al achter bij de eerdere schattingen. De komeet passeerde op 28 november zeer dicht langs de zon. Daarna had hij alsnog erg helder kunnen worden, echter de zon deed de komeet verdampen en desintegreren. Slechts een vrij lichtzwak object bleef over.
Hier wordt nog even gememoreerd hoe het een en ander eruit had kunnen zien. De baan van de komeet staat in bijgaande plaatje geschetst. Groen is het pad dat ISON volgde, geel geeft de staart van de komeet aan.
In Oktober en November trok de komeet door de sterenbeelden Leeuw en Maagd, en was in de ochtend zichtbaar. Aanvankelijk nog ruimschoots voor zonsopkomst (vanaf 4 uur), maar in November steeds dichter bij de zon en korter voor de zonsoppkomst. Eind november trok de komeet verder door sterrenbeelden Weeschaal en Schorpioen. Begin December bewoog de komeet zich noordwaarts tussen de sterrenbeelden Böötes en Hercules door. Na 5 december zou de komeet 's avonds tussen 18 en 19 uur laag in het Noordwesten te zien zijn, daarna aan de horizon verdwijnen en vanaf 4 uur weer hoger in het Noordoosten boven de horizon.
ISON zou begin december op z'n helderst zijn, maar dat viel dis erg tegen. De komeet van de eeuw, het heeft niet zo mogen zijn...
Kalender met ISON highlights in 2013
| 15 okt | ISON passeerde op korte afstand Mars en Regulus, die deze dag ook dicht bij elkaar stonden! |
| Begin nov | Komeet werd helderder en kwam in het sterrenbeeld Maagd |
| 18 nov | Komeet passeerde heldere ster Spica van het sterrenbeeld Maagd. |
| 20 nov | Komeet ISON passeerde de planeet Mercurius. Kwam de dagen daarna te dicht bij de zon en om waargenomen te worden. |
| 7-8 dec | ISON zou weer beter zichtbaar worden, en op z'n helderst zijn. 'S avonds kort na zonsondergang tot ca 19 uur in het Noordwesten, 'rechts' van Venus en de Maan. Na 4 uur 's nachts weer opkomend in het Noordoosten. De komeet bleek echter na passage van de zon op 29 novembner gedesintegreerd en 'verdampt' te zijn. |
Enkele sites over ISON:
Comet ISON news
Komeet ISON zoekkaartjes oktober
Komeet ISON zoekkaartjes november
Komeet ISON zoekkaartjes december
Tenslotte nog wat mooie plaatjes van de genoemde site, met zoekkaartjes en een beeld hoe het er allemaal uit zou zien:
15 okt 4 uur (bij Mars en Regulus); 29 okt 4 uur (De komeet linksonder Mars en de Maan); 5 nov 6 uur; 17 nov 7 uur (laag aan de zuidoostelijke horizon, tussen mars en Mercurius); 8 dec 17 uur (laag in het westen, een eind 'rechts' van de planeet Venus); 22 dec 19uur (in het Noordwesten).
 |
 |
 |
 |
 |
 |
Op 29 apr 2014 vindt op Antarctica een Ringvormige zonsverduistering plaats, dwz tijdens het hoogtepunt zal de zon eruit zien als een ring. De maan staat iets te ver van de Aarde en is daardoor iets kleiner aan de hemel dan de zon, zodat de zonneschijf niet volledig bedekt kan worden.
De eclips van 2014 is echter een bijzonder geval: een deel van de schaduwkegel van de maan 'mist' de aardbol net, en de onderkant van de Aardbol wordt nog net door de zijkant van de maanschaduw getroffen. Dit noemen we een 'niet-centrale eclips'.
De centrale lijn van de maanschaduw - de symmetrie-as van schaduwkegel van de Maan - raakt het Aardoppervlak niet, maar scheert in dit geval slechts ca 16 kilometer onder de aardbol langs. Een deel van de maanschaduw raakt het Aardoppervlak echter wél: de onderkant van de Aardbol wordt eigenlijk door de zijkant van de mnaanschaduw getroffen - zie onderstaande figuur.
Een eigenaardige bijkomstigheid is dat men niet precies kan berekenen waar de grens van het gebied ligt waar de eclips Ringvormig zal zijn. Door lichtbreking in de atmosfeer wordt ook de schaduw van de maan iets afgebogen als deze door de aardatmosfeer heen gaat. Hoe sterk de mate van afbuiging is hangt van plaatselijke omstandigheden in de atmosfeer af, zoals luchtdruk, waterdamp en stofdeeltjes in de atmosfeer.
Niet-centrale Totale of Ringvormige zonsverduisteringen komen maar zelden voor. Het laatste geval was een Niet-centrale Totale eclips in 1967, de volgende keer zal in 2043 zijn, als er zelfs 2 plaatsvinden: een Niet-centrale Totale een een Niet-centrale Ringvormige zonsverduistering! Er zijn echter ook periodes in het verleden geweest dat dergelijke eclipsen zo'n 300 jaar niet voorkwamen!
Wie er wat van wil zien moet naar het Zuidpoolgebied reizen, of naar Australie voor een gedeeltelijke eclips. In Nederland is er niets van te zien!
Zie ook: kaart van het zichtbaarheidsgebied . Alleen in het kleine ovale gebiedje op Antartica is de verduistering Ringvormig!
Op woensdag 6 jun 2012 vond er een Venusovergang plaats. Dit betekent dat Venus voor de zon langs beweegt, en enige tijd als zwarte stip tegen de zonneschijf te zien is. Iets dergelijks komt maar 2 x per eeuw vooor met tijdintervallen van 8 – 105 – 8 – 122 jaar (repeterened). In 2004 vond ook een Venusovergang plaats. Deze was perfect in Nederrland te zien: het was een prachtige zomerse dag en het verschrijnsel was van begin tot eind te zien.
In 2012 zou de Venusovergang al rond middernacht beginnen, en alleen het laatste stukje na zonsopkomst zou in Nederland te zien zijn. Helaas was het die dag zwaar bewolkt! Toen Venus rond 6.55 de zonneschijf weer 'verliet' was dat voor het laatst in je leven dat je het Venus silhouet kon waarnemen: pas in december 2117 en december 2125 zal Venus weer voor de zonneschijf verschijnen!
Op 15 juli 2012 werd de planeet Jupiter door de maan bedekt. De bedekking van een heldere planeet door de maan komt van tijd tot tijd voor, maar dat het onder gunstige omstandigheden in Nederland te zien is (dwz, als het nog donker is, en hoog genoeg boven de horizon), dat is een stuk zeldzamer. Op de vroege ochtend van 15 juli nam ik waar hoe de (zeer heldere) planeet Jupiter achter de donkere maandrand tevoorschijn kwam, een fraai gezicht!
Een totale zonsverduistering is ongetwijfeld een van de meest spectaculaire verschijnselen aan de sterrenhemel die je kunt meemaken. Terwijl de maan voor de zon schuift wordt het licht langzaam 'vreemd', de zon is nog steeds helder, maar het licht lijkt 'ijler' te zijn, bleek, alsof er een zware onweersbui aankomt. Als de zon voor meer dan 80% verduisterd is wordt het landschap grauw, en zie je het met de minuut donkerder worden. Op het laatst is de zon als een felle punt licht te zien, terwijl het zwarte silhouet van de maan al zichtbaar is, en ook de corona - de gassen rondom de zon - is al zichtbaar: het 'diamond ring' effect.
Snel dooft het licht nu uit, en dan is een paar minuten een zwarte maanschijf met een fonkelende ring van gassen rond de zon zichtbaar.. adembenemend! Het wordt kouder, soms steekt de wind op en merk je dat dieren reageren alsof het nacht wordt. De helderste sterren en planeten zijn aan de hemel zichtbaar, en langs de hele horizon is een oranje schemering te zien....
Ik heb zelf 4 keer een zonsverduistering mogen meemaken.
1998 op curacao: Het hele eiland was in rep en roer: iedereen keek naar de eclips, scholen waren dicht, er reed geen bus of taxi meer op het hele eiland! Er hingen vlaggen met 'watch the eclipse! Next one after 500 years!'. Met een reisgezelschap trokken we naar de westpunt van het eiland omdat daar de eclips het langst duurde (ca 3,5 minuten). De westpunt was een ruig terrein, een zand- en steenvlakte aan zee. Het was prachtig weer, de eclips was perfect te zien!
1999 in Noord-Frankrijk: Met een paar vrienden waren we eerst naar Zuid-Duitsland gereden, maar door de slechte weersverwachting weken we uit naar Frankrijk in de buurt van Reims, om daar ergens wild te kamperen - campings zaten al vol en er stonden meerdere tenten langs de kant van de weg. De volgende dag was het weer niet best, maar vlak voor de totale eclips werd het wat helderder, en de zon was zichtbaar, zij het door sluierbewolking. 1999 was een jaar van maximum zonneactiviteit, en deze keer waren daarom ook roodachtige 'zonnevlammen' langs de maanrand goed zichtbaar.
2006 in Egypte: Met een groepsreis van BaoBab gingen we naar Egypte. We werden naar een tentenkamp op een hoogvlakte dichtbij de grens met Libie gebracht. Daar waren zeer veel 'eclipsgangers' uit vele landen van de wereld, en er waren tenten met muziek. Ook een filmploeg met Floortje Dessing was aanwezig voor een reportage. De volgende ochtend was het aanvankelijk mistig, maar het klaarde tijdig geheel op, en de eclips was aan een volkomen heldere hemel perfect zichtbaar. In de verte - buiten de bewaakte hekken van het tentenkamp - landde er een helicopter: president Mubarak kwam ook naar de eclips kijken...
2017 in de VS: Tijdens een prachtige rondreis door de Verenigde staten, waarbij Salt Lake City, Grand Teton, het adembenemende Yellowstone, de Rocky Mountains, en de staten Utah, Wyoming, Idaho en Oregon aangedaan werden, was er een tussenstop in de buurt van Bend, Oregon, om daar de eclips waar te nemen. Twee dagen tevoren bezochten we het Solarfest, een festival ter ere van de eclips, met muziek, eettentjes en een post van de NASA waar informatie en uitleg gegeven werd. Op de dag zelf gingen we met een groep van 88 Nederlanders en in het gezelschap van astronaut André Kuipers met bussen van het fraaie Sunriver resort 80 mijl naar de omgeving van Madras, alwaar de eclips met vele andere belangstellenden werd waargenomen. Bosbranden in de omgeving zorden voor wat onrust, maar tijdens de eclips was alles prima te zien, zij het door lichte sluierbewolking. 2 minuten lang waren de magische schemering, de corona en de totaal verduisterde zon te zien. Na afloop moesten we met de bussen weer terug maar dat leverde uren- en urenlange files op. De verwachte drukte vooraf viel erg mee maar de drukte achteraf niet...
foto's van de eclips van 21 augustus 2017 te Madras, Oregon, Verenigde Staten; en bezoek aan het solarfest. De groep was in gezelschap van astronaut André Kuipers
|
 |
 |
 |
|
 |
 |
 |
foto's van de eclips van 29 maart 2006 te El Salloum - Egypte
|
 |
 |
Totale zonsverduisteringen komen eens in de ca 1,5 jaar voor. Ze zijn maar vanuit een smalle zone van hooguit 200 km breed te zien. Waar zijn de volgende 'eclips paden' te verwachten? Na die van 20 maart 2015 te Spitsbergen, 9 maart 2016 in Indonesie (Borneo, Sumatra, Sulawesi) en 21 augustus 2017 in de VS, volgen er zonsverduisteringen in juli 2019 en dec 2020 in Chili en Argentinie. In april 2024 is er weer een in de VS (o.a. Texas) en in Mexcio te zien. Pas in 2026 en 2027 zijn er weer totale zonsverduisteringen in Europa te zien!
Kijk op deze site met interactieve google maps: totale zonsverduistering - eclips paden tot 2040
